Хүүхдийн бие бялдар, оюун ухаан, танин мэдэхүй, нийгэмшихүйн хөгжил

0-4 сар:

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Дуу чимээ, дуу хоолой сонсоно.

-          Тусламж хэрэгтэй үед чангаар уйлна.

-          Уйлахаас өөр дуу авиа гаргаж эхэлнэ. (күү гэх мэт)

-          Хөдөлж байгаа юмс, хүний царай зэрэгт хариу үйлдэл үзүүлнэ.

-          Анхаарал нь нэг зүйл дээр төвлөрч эхэлнэ.

-          Алив зүйлийг шинээр нээхийн тулд амандаа хийнэ.

-          Таалагдсан хөдөлгөөнөө давтан хийх дуртай байна.

Бие бялдарын хөгжил

-          Толгойгоо 2 тийш хөдөлгөнө. Доошоо харуулж хэвтэхэд толгойгоо даана.

-          Хөдөлгөөн огцом байна. Гараа идэвхтэй хөдөлгөнө.  

-          Энэ үед хөхөх, базах рефлексүүд сайн хөгжсөн байна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Тав тухгүй байдал, өвдөлтөнд хариу үйлдэл үзүүлнэ.

-          Таньдаг хүмүүсийнхээ дууг танина.

-          Нүд рүү ширтэн харна.

-          Хэн дээр ч хамаагүй очих боловч, ээжийгээ эсвэл хажууд нь ойр байдаг хүнээ танина.

-          Эцэг эх эсвэл хамт байдаг хүмүүс нь энхрийлэхэд дуртай байна.

-          Гижигдэхэд, тоглоход инээж, хөхөрч баярлана.

5-8 сар

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Хөлөөрөө тоглоно.

-          Өөрийн нэрээ ялган таньж, хариу үйлдэл үзүүлнэ.

-          Юмс зүйлсийг нарийн нягтална.

-          Байнга дуу авиа гаргана.

-          Эх хэлээр нь ярих дуу хоолойг танина.

-          Биеийн хэсгүүдийг нэрлэхэд зааж чадна.

-          Баяртай гэж даллана.

-          Хялбар дуу хоолой, хөдөлгөөнийг даган дуурайна.

-          Дохио зангаа, дуу авиа ашиглан хүнтэй харилцана.

Бие бялдарын хөгжил

-          Өнхөрнө.

-          Ихэнх цагийг суугаа болон босоо байрлалд өнгөрөөнө.

-          Мөлхөж сурна.

-          Харсан зүйлээ авах гэж оролдоно.

-          Барьж байгаа зүйлээ нэг гараас нөгөө гартаа шилжүүлнэ.

-          Юмсыг барина, сэгсчинэ, цохино.

-          Харах чадвар сайжирч бараг л бүх зүйлийг сайн харна.

-          Нэмэлт хоолонд орно.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Танихгүй хүний хажууд уйлна, тавгүй байгаагаа илэрхийлнэ.

-          Нүүрээ нууж тоглох зэрэг хялбар тоглоомд оролцоно.

-          Энгэртээ тэврэх, ярих зэрэгт аюулгүй, тайван байгаагаа мэдэрч буйгаа харуулна.

-          Баярлаж байгаагаа илэрхийлнэ.

-          Онцгой нэг зүйлд дуртай болж магадгүй.

-          Бүх зүйлийг амандаа хийх гэж оролдоно.

-          Уйлж байгаа зүйлийнх нь хариултыг өгөхөд улам итгэж найддаг болно.

-          Гол асрагч хүндээ илүү очих гэж тэмүүлдэг болж магадгүй.

9-12 САР

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Нуусан зүйл олно.

-          Тоглоомыг зөв байрлалыг нь олж тавина.

-          Танил үйлдэл зэргийг хүлээдэг болно.

-          Онцгой хэдэн үгэнд тохирсон хариу үйлдэл үзүүлнэ.

-          Ааваа ээжээ гэх мэт энгийн хэдэн үг хэлнэ.

-          Эцэг эхтэйгээ болон бусад хүмүүстэй ялгаатай харьцана.

Бие бялдарын хөгжил

-          Өөрөө сууна, босно.

-          Мөлхөнө, юм түшиж босно.

-          Бөхийнө, буцаад босно.

-          Энэ тэрүүгээр явж, алхах гэж оролдсоны эцэст алхаж эхэлнэ.

-          Юм өөд авирч эхэлнэ.

-          Санаатайгаар юм унагаана.

-          Харсан зүйлээ авч чаддаг болно.

-          Баруун зүүн гараа адилхан ашиглана. Солгой эсвэл баруун нь мэдэгдэхгүй.

-          Печень, зүссэн алим гэх мэт жижиг зүйлсийг өөрөө барьж идэж сурна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Өөр хүүхдүүдтэй хамт байх дуртай болно.

-          Бие даах хүсэлтэй болно.

-          Ууртай эсвэл дургүй байгаагаа сайн илэрхийлнэ.

-          Танихгүй хүнээс бишүүрхэнэ.

-          Шинээр хийж сурсан зүйлдээ баярлана. Урамшуулахад баярлана.

-          Бусдад сурсан зүйлээ хийж үзүүлнэ.

-          Бусдын анхаарлыг татах гэж оролдоно.

-          Ганцаараа тоглоно.

13-18 САР

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Зурган дээрээс гэр бүлийнхээ хүмүүсийн зургийг таньдаг болно.

-          Тодорхой сонголтууд өгөхөд нэгийг нь сонгож чаддаг байна.

-          Өмнө нь хийж байсан зүйлээ санаж давтан хийнэ.

-          Өөрийгөө илэрхийлэх 20 хүртэл үгийн сантай байна.

-          Энгийн заавруудыг сонсон дагаж чадна.

-          Том хүмүүсийн зан ааш, хандлага, үйлдлийг дуурайна.

-          Юмсыг зааж, нэрлэнэ.

-          Хүнтэй харилцахдаа дохио зангаа, үг хольж хэрэглэнэ.

-          Байнга хэрэглэдэг эд зүйлсийг хэрхэн ашигладгийг нь мэднэ.

Бие бялдарын хөгжил

-          Жижиг зүйлсийг хуруунуудаараа авч сурна.

-          Юмсыг овоолж, өрж тавина.

-          Дөрвөлжин зүйлсээр барилга барина.

-          Бөмбөг шидэж чадна.

-          Сайн алхана.

-          Номын хуудсыг эргүүлнэ.

-          Юм барингаа алхаж чадна.

-          Бал харандаа бариулахад сараачин зурна.

-          Тавилга руу авирна, шат руу авирч сурна.

-          Хооллохдоо халбага, уухдаа аяга хэрэглэж эхлэх боловч, их асгаж цутгана.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Эргэн тойронтойгоо танилцахдаа аав ээж, асран хамгаалагчаа хажуудаа байлгахыг хүснэ.

-          Өөрт нь анхаарал хандуулахыг шаардана.

-          Өөрийн хүссэнээр хийхийг хүснэ. Зөвшөөрөхгүй бол зөрүүдэлнэ.

-          Бусдад өөрт байгаа зүйлээ өгөхгүй харамлана.

-          Хуваалцах чадваргүй байна.

-          Энгийн хялбар хүсэлтүүдийг биелүүлнэ.

-          Баярлах, ичих зэрэг сэтгэл хөдлөлөө илэрхийлнэ.

-          Бусдыг анхаарч, өрөвдөж байгаагаа илэрхийлнэ

-          Хүүхдүүдтэй хамт тоглохдоо тоглоомоо харамлана.

-          Өөрийгөө толинд хараад танина.

19-23 САР

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          2 нас хүртлээ 200 гаруй үгийн сантай болно.

-          2 үгтэй хялбар өгүүлбэр холбон хэлнэ.

-          Өөрийгөө нэрээрээ дуудна, тоглож байхдаа өөртэйгээ ярина.

-          Томчуудын үйлдэл, хандлага, зан аашийг дуурайна.

-          Томчуудын тусламжтайгаар шинэ зүйлийг таньж сурна.

Бие бялдарын хөгжил

-          Ганцаараа алхаж чадна.

-          Сайн гүйнэ гэхдээ зогсохдоо унаж магадгүй.

-          Машин гэх мэт тоглоомоо чирч эсвэл түлхэж тоглоно.

-          Гараас нь хөтлөхөд шатаар бууж чадна.

-          Дэмжлэгтэйгээр нэг хөл дээрээ зогсоно.

-          Бөмбөг өшиглөнө, өнхрүүлнэ, шиднэ.

-          Шалан дээрээс юм авахын тулд явган сууна.

-          Арагшаагаа болон урагшаагаа өшиглөнө.

-          Өнгийн харандааг 3 хуруугаараа зөв барьж сараачна.

-          Хаалганы бариул эргүүлнэ.

-          Жижиг дугуйтай унадаг тоглоомуудыг унах дуртай байна.

-          Хувцаслаж, хувцсаа тайлах зэрэгт өөрөө тусална.

-          Гутлаа тайлна.

-          Халбага хэрэглэж чадна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Хувиа хичээсэн хандлагатай байна.

-          Өөрийн эд зүйлийг хүнд өгөх дургүй “минийх” гэсэн хандлагатай байна.

-          Танихгүй хүнээс ичнэ, бишүүрхэнэ.

-          Өдөр тутмынх нь тогтсон хэв маягт нь өөрчлөлт гарахад дургүй байна. Мөн өмнө нь дуртай байсан зүйлдээ дургүй болно.

-          Сэтгэл дундуур, уурласан юм уу ядарсан/өлссөн үедээ орилж чарлан аашилдаг болно.

-          тэгэх үү, баярлалаа  гэх мэт эелдэг үгнүүдийг үе үе хэрэглэдэг болж эхэлнэ.

-          Төсөөлөн тоглож эхэлнэ.

-          Томчуудад хэрэгцээгээ ойлгуулна. (жишээ нь, юм уумаар байгаа үедээ, өмдөө норгосон үедээ г.м)

-          Эцэг эх нь эсвэл асран хамгаалагч нь өөр хүүхэд авахад уурлаж, уйлна.

-          Бусад хүүхдүүдтэй хамт байх дуртай боловч, төдийлөн хамтран тоглохгүй.

2 НАС

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Үг сайн ашиглах боловч өгүүлбэрт үг холбон хэлж чадахгүй.

-          Чиний, миний, ээжийнх нь гэх мэт биеийн төлөөний үгийг төдийлөн ойлгохгүй.

-          Зарим үед олон тоон дээр ярина.

-          Үгүйсгэх хэлбэр ашиглана. (явахгүй, чадахгүй гэх мэт )

-          10 хүртэл тоолно.

-          Хэлбэр дүрс, өнгийн талаар анхан шатны мэдлэгтэй болж эхэлнэ.

-          Гэр бүлийн хүмүүсийн нэр, нас, гэр бүлийн гишүүн эсэх зэргийг хэлж чадна.

-          Юу өмсөх, юу идэх, юу хийх зэрэг энгийн сонголтуудыг хийдэг болно.

-          Юмсыг өрөх, салгах, том хэлбэртэй зүйлсийг байранд нь оруулах гэх мэт үйлдлийг хийж сурна.

-          Юмсыг зорилгоос нь өөрөөр ашиглаж эхэлнэ.

-          Өнгө, хэлбэр дүрсээр нь юмсыг ангилан ялгана.

-          Нөхцөл байдлыг ойлгож эхлэх нь түүнд сонирхолтой байна.

-          Өөрийн сонирхсон зүйлдээ анхаарлаа удаан төвлөрүүлэн тоглоно.

-          Юмны шалтгаан, үр дүнг ойлгоно.

-          Гэр бүлийн гишүүдээ байхгүй байгааг нь анзаарна.

-          Өвдөлтийг анзаарна, илэрхийлнэ, хаана өвдөж байгааг хэлнэ.

-          Хэсэг хугацааны өмнө болсон үйл явдал, зүйлсийн талаар ярина.

Бие бялдарын хөгжил

-          Саад тотгорыг тойрон гарна

-          Тодорхой зүйлийг чиглэн хурдан гүйнэ

-          Тоглож байхдаа удаан хугацаагаар явган сууна.

-          Бусдын тусламжгүйгээр шат руу авирна. Гэхдээ хөлөө ээлжлүүлж чадахгүй тул доошоо буухад тусламж хэрэгтэй.

-          Нэг хөл дээрээ дээш доош үсэрнэ, гэхдээ амархан унана.

-          Сандал руу авирна эргэлдэнэ, доошоо сууна.

-          Дугуй унахдаа хөлөө хөдөлгөнө

-          Тэнцвэрээ алдахгүйгээр том бөмбөгийг шиднэ

-          Бие даан хооллоно

-          Гутлаа өмсөнө

-          Нэг гартаа аяга барина  

-          Том товчийг тайлж, том цахилгааныг цахилгаандана.

-          Хаалганы бариулыг эргүүлж, хаалга онгойлгоно

-          Харандааг гартаа атгаж, сараачин бичнэ.

-          Цэг, дугуй дүрс зурна

-          Баруун эсвэл зүүн гараа илүү ашиглана.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Бусад хүүхдүүдтэй хамт байх дуртай ч тоглоомоо харамлана

-          Хажууд нь байгаа хүүхэд уйлах, уурлахад хараад хямарна

-          Бусадтай хамт тоглож эхэлнэ

-          Хувиа хичээнэ

-          Сэтгэл хөдлөл нь ерөнхийдөө тогтвортой. Гэхдээ ойрхон хувирч өөрчлөгдөнө

-          Асран халамжлагчаас богино хугацаанд л тусдаа байж сурна

-          Өөрийгөө хэн бэ гэдгийг мэднэ

-          Хийж болохгүй зүйл таньж “үгүй” гэж хэлнэ

-          Бусадтай харилцах чадвар нь нэмэгдэж хэлсэн үгэнд хариу үйлдэл идэвхтэй үзүүлнэ

-          Юм хүлээх, ямар нэг өөрчлөлтөд тэвчээр алдана

-          Гэрийн ажилд туслахдаа баярлана. Хүүхэлдэйгээ хооллох, арчлах гэх мэт үйлдэл хийнэ

-          Ээж аав, асран хамгаалагчдаа захирангуй хандан тэднийг дугаарлаж, шаардлага тавих, элэг барина

3 НАС

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Дугуй болон хэрээсэн дүрс зурж, хүн зурна.

-          Үгсийн сан, үйл үг хурдацтай нэмэгдэнэ.

-          Энгийн харилцан яриа өрнүүлнэ.

-          Дуртай үлгэрээ давтан ярина.

-          Болсон явдлыг ярихдаа нэмэлтээр тайлбар оруулна.

-          Ном үзэх дуртай болно. Бусдад “унших” эсвэл зургийг тайлбарлах гэж хичээнэ.

-          Оньсого таах дуртай байна. Хариултыг нь олохгүй бол санаа зовно.

-          Том жижиг гэх мэт хэмжээг ялган танина.

-          Цаг хугацааг ойлгож эхэлнэ. (жишээ нь өдрийн цайны өмнө)

-          Эд юмсыг тоолж байрлалыг нь солино.

-          Үр дүнгийн талаар бодож эхэлнэ.

-          Төвлөрөх хугацаа нь уртасна.

-          Асуултад зохих хариултыг өгч эхэлнэ.

-          Хоёр алхамт заавар дагана. Жишээ нь: том өрөөнөөс хүүхэлдэй аваад ир гэх мэт.

Бие бялдарын хөгжил

-          Өлмий дээрээ зогсоно, явна.

-          Шатаар бие даан дээш доош явна.

-          Бөмбөг өшиглөнө.    

-          Юман дээрээс үсэрнэ.

-          3 дугуйт унана.

-          Номын хуудсыг нэг нэгээр эргүүлнэ.

-          Нүүр зурж чадна.

-          Хувцасны товчоо тайлна, цахилгаанаа татна, гутлын үдээс үднэ.

-          Том сувсыг сүвэгчилнэ.

-          Том багсаар будна, хайчаар хайчилна.

-          Араараа алхана.

-          Нэг хөл дээрээ тэнцвэрээ олж чадна.

-          Хайчаа зөв барьж чадна.

-          Өнгийн харандаа эсвэл үзэг барихдаа 3 хуруугаа хавчиж ашиглана. (эхний хоёр хуруу, эрхий хуруу)

-          Баримлын шавраар тоглоно. Ингэхдээ өнхрүүлж, элдэнэ.

-          Богино хугацаанд шээсээ барьж чадна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Нийгмийн талаар ойлголттой болох.

-          Хоёроороо эсвэл гурвуулаа хамтдаа тоглоно, өөрийн бодол санаагаа бусадтай хуваалцана, нийтэч тоглоно.

-          Сайн найзтай болно.

-          Олон төрлийн зан ааш гаргана.

-          Ээлжилж тоглож сурна.

-          Өөрийн хүйсийг мэддэг болно.

-          Бие даасан байдал нь нэмэгдэнэ гэхдээ томчуудаас дэмжлэг хэрэгтэй хэвээрээ байна.

-          Сэтгэл зүйн хувьд тогтвортой болно.

-          Танил хүмүүсээс холдохдоо хямрах нь бага болно.

-          Өөрийн эд зүйлийг өмчилөн өөр хүнд өгдөггүй хэвээр байна.

4 НАС

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Дуудлага нь ижил үгийг ялгаж чадна.

-          18-20 үсэг нэрлэж сурах. Мэддэг үсгээ холбож уншина. Нэрээ бичиж сурна.

-          Байнга уншиж өгдөг энгийн номыг ярьж сурна. Жишээ нь: цөөхөн үгтэй зурагтай ном.

-          Үг ашигласан тоглоом тоглоно. Өөрөө үг зохионо.

-          Хамгийн өндөр, хамгийн том, ижил, илүү гэх мэт үгнүүдийг ойлгож зураас ялгана.

-          Цээжээр 20 болон түүнээс дээш тоолно.

-          1-10 хүртэл алдаагүй зөв тоолж чадна.

-          "Бид өглөө босоод, хувцсаа өмсөөд, нүүр шүдээ угаагаад, цайгаа ууна" гэх мэт өдөр тутмын үйл явдлын дэс дарааллыг ойлгоно.

-          Зураг хараад дутуу хэсгүүдийг нь таньж чадна. ( хүн , машин, эд юмс).

-          Үлгэр болон өөрт болсон явдлаа сайн ярьж чадна.

-          Хоёроос гурван үйлдэлтэй зааварчилгааг дагана.

-          Өнгөрсөн цагийг яриандаа ашиглаж сурна. Гэхдээ алдаа гаргана.

-          Хоолойн өнгийг нөхцөл байдалд тохируулан өөрчилнө. Бяцхан дүүдээ, “Сүү дууссан уу?” Ээждээ, “Дүү бүх сүүгээ уучихсан уу?” гэх мэт.

Бие бялдарын хөгжил

-          Том бөмбөгөөр чиглүүлэн шиднэ, барьж авна.

-          Араараа зураасны дагуу алхаж чадна.  

-          Шүдээ өөрөө угаана.  

-          Хувцсаа товчилж, товчоо тайлна.

-          12 ширхэгтэй эвлүүлдэг тоглоомыг эвлүүлнэ.

-          Хайчилна, шугамын дагуу хайчилна.

-          Нэг хөл дээрээ 5 секунд хүртэл зогсоно, үсэрнэ.

-          Томчуудын туслалцаагүй шатаар өгсөж бууна.

-          Бөмбөг чигээрээ өшиглөнө.

-          Хүнийг зурахдаа гар хөл, толгойтой хамт зурна.

-          Дугуй, дөрвөлжин дүрс зурна.

-          Том үсэг хуулж бичиж эхэлнэ.

-          Удаан тайван алхаж байхдаа аягатай усыг асгахгүй авч явж чадна.

-          Зарим дүрс, үсгийг хуулж зурж чадна.

-          Дугуй унан булан, саадыг тойрон явж чадна.

-          Тоглоомын талбайн тоглоом, мод, шатаар авирна.

-          12 -15 cм өндөр зүйл дээгүүр үсэрч хоёр хөлөөрөө бууна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Нээлттэй, нөхөрсөг, хөгжилтэй зан ааштай.

-          Сэтгэл хөдлөл нь маш хурдан өөрчлөгддөг. Минутын өмнө инээж байснаа уйлах гэх мэт.  

-          Өчүүхэн зүйлд урам хугарна магадгүй огцом уурлана, гадуурхагдахаас айна.

-          Төсөөллийн найзтай болно. Төсөөллийн найзтайгаа ярина хамт тоглоно.

-          Бодит байдлыг хэтрүүлсэн зохиомол зүйл ярина.

-          Бусадтай хамтран тоглоно. Бүлгийн үйл ажиллагаанд оролцоно.

-          Хийж бүтээсэн зүйлдээ сэтгэл хангалуун байна. Томчуудаар магтуулахыг хүснэ.

-          Ихэнхдээ хувиа хичээсэн зан гаргах боловч зарим нөхцөлд бусадтай байгаа зүйлээ хуваалцана.

-          Өөрөө бие дааж аливаа зүйлийг хийх гэж оролдох боловч бүтэлгүйтвэл огцом уурлана.

-          Айл гэр болж жүжиглэж тоглох дуртай байх.

-          Дургүйцсэн үедээ асуудлыг хүчээр шийдэхээс илүүгээр дургүй байгаагаа хэлнэ. Жишээ нь: Чи миний төрсөн өдрийн баярт битгий ирээрэй гэх мэт.

-          Бусад хүүхдэд дургүйгээ илэрхийлэхдээ гутаах үг хэллэг хэрэглэнэ. Тэнэгээ гэх мэт.

-          Үе тэнгийнхэнтэйгээ сайн харилцаатай болно. Сайн найзтай болж эхэлнэ.

5 НАС

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Ижил дүрсүүд, ижил хэмжээний талаарх ухагдахууныг ойлгоно

-          Өнгө, хэлбэр гэсэн 2 ухагдахуунд эд зүйлсийг ангилна

-          Эд юмсыг ерөнхий төрлөөр нь бүлэглэж ангилна. Жишээ нь: Хүнсний бүтээгдэхүүн, тээврийн хэрэгсэл, амьтан гэх мэт

-          Хамгийн богино, хамгийн жижиг гэсэн ухагдахууныг ойлгоно; эд зүйлсийг хэмжээ, уртаар нь байрлуулна

-          Цээжээр 20 болон түүнээс дээш тоолно; ихэнх хүүхдүүд 100 хүртэл тоолдог.

-          1-20 хүртэл тоог ялгана, 20 хүртэл илүү дэс дараалалтай, оновчтой тоолно

-          Тэрнээс бага, цөөн гэсэн ухагдахууныг ойлгоно

-          Харанхуй, гэрэлтэй, эрт гэх мэт тодорхойлолтуудыг ойлгоно: "Би өглөө бусад бүх хүмүүсээс өмнө эрт боссон. Тэгэхэд харанхуй хэвээрээ байсан."

-          Өдрийн цагийн хувиараа цаг хугацаатай уялдуулна; зарим хүүхдүүд цаг хэлж чаддаг

-          Хуанли юунд зориулсан бэ гэдгийг мэднэ

-          Мөнгийг хооронд нь ялгана, тоолж сурна, мөнгө хадгална

-          Үсгийн дуудлага мэднэ мөн том жижиг үсэг ялгана

-          Хагас гэсэн ухагдахууныг ойлгоно

-          Тоолшгүй олон асуулт асууна: Яагаад? Юу? Хаана? Хэзээ?

-          Шинэ зүйл сурах хүсэл эрмэлзэлтэй.

Бие бялдарын хөгжил

-          Хайчаар дүрс тойруулан хайчилна  

-          Биетийг эд ангитай нь, хүнийг биетэй нь зурна

-          Олон үсэг, дүрсийг зурж, бичнэ

-          Зураасны гадуур гаргахгүй цэвэрхэн будна

-          20-ширхэгтэй эвлүүлдэг тоглоомоор тоглож чадна

-          Том хүний тусламжгүйгээр хувцаслаж, хувцсаа тайлна

-          Халбага, сэрээ хэрэглэнэ, заримдаа зуушны  хутга  хэрэглэнэ

-          Том хүний тусламжгүй бие засаж чадна

-          Араараа өсгий өлмийгөөрөө явна

-          Шатаар хүний туслалцаагүй өгсөж, уруудаж чадна

-          Босох, явах мөн тэнцвэртэй үсэрч бууна

-          Хөлөө солин харайхыг сурна

-          Үсэрнэ, огцом эргэнэ, савлана, харайна

-          1м зайнаас шидсэн бөмбөг барьж авна.

-          3 дугуйт, дугуйтай тоглоом зэргийг сайн жолоодно

-          Унахгүйгээр 10 дараалж үсэрнэ

-          10 секунд нэг хөл дээрээ тэнцвэрээ хадгалан зогсоно

-          Зураг, загвараас хуулбарлан 3хэмжээст бүтэцтэй байгууламж барина

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Нэг, хоёр сайн найзтайгаа хамт байхыг илүүд үзнэ

-          Хүүхдүүдтэй хамтран тоглоно, бусадтай тоглоомоо хамт тоглоно

-          Өвдсөн, уйлсан, гунигтай байгаа хүүхдүүдийг илүү халамжилна

-          Эцэг эх, асран хамгаалагчаас өгсөн үүрэг даалгаврыг биелүүлнэ

-          Сэтгэл хөдлөлөө хянаж сурна

-          Хүмүүсийг хөгжөөж, инээлгэх дуртай

-          Амжилтандаа баярлана

-          Мангас, сүнс зэргээс айна

-          Хүмүүс өөрт нь дургүй байхад санаа зовно

-          Өөрийн үг, үйлдлээ ухамсарлана

6-7 нас

Танин мэдэхүйн хөгжил

-          Сургуульд явах нь цэцэрлэгт явахаас хэцүү гэдгийг ойлгоно

-          Баруун зүүн гараа ялгана

-          Аливаа зүйлд харьцуулалт хийдэг болно.  Машинаас том гэх мэт.

-          Хүүхэд яаж бий болдог, төрдгийг мэдэхийг хүснэ.

-          Цаг сурна.

-          Хүн нас барснаар түүний амьдрал дуусдаг гэдгийг ойлгодог болно. Мөн хэзээ нэгэн өдөр өөрөө үхнэ гэдгийг мэднэ.

-          Болсон явдал болон өөрийн санал бодлоо ярих чадвар нь илүү сайжирна.

-          Зарим дармал үсгийг тонгоруулж бичих тохиолдол байна.

-           Өрж байшин барьдаг тоглоомонд илүү дуртай болно.

-          Ярих, сонсох чадвар нь сайжирна

Бие бялдарын хөгжил

-           Гутлын үдээсээ үдэж тайлж чадна.

-          Урагш хойш өнхрөх болон нугарч тонгорч эргэж чаддаг болно.

-          Хол, өндөр зайнаас зохицон харайж чаддаг болно.

-          Хөгжмийн хэмнэлд зохицуулан хөл, гар, биеэ хөдөлгөж чадна.

-          Булчингийнхаа хүч чадал, чадварыг шалгаж үзэх дуртай болсон байна.

-          Дугуй унах, үсэрч дэвхрэх, эргэх, гулгах чадвартай байна.

-          Үсэрч тоглож байх явцдаа бага хэмжээний биетийг хөлөөрөө түлхэж чадна.

-          Шидсэн жижиг бөмбөгийг барьж авах.

-           Дүрслэх урлаг, гоо зүйн чадвар нь сайтар хөгжсөн байна. Төвөгтэй хээ дүрсийг цэвэрхэн зурж, хэвлэж чаддаг болсон байна.

Нийгэмшихүйн хөгжил

-          Дүрэм журмыг дагах нь чухал гэдгийг мэддэг ч ялахын тулд хуурахад бэлэн байж магадгүй.

-          Охид хөвгүүдтэй алинтай нь ч тоглодог болно.

-          Амьтан, хорхой шавьж болон галаас айна. Эдгээр зүйлсийн хажууд байхаас зайлсхийнэ.

-          Гэрийн ажилд тусална.

-          Бэлгийн бойжилттой холбоотой сэдвээр ярихад ичнэ.

-          Гэр бүлийнхнээ нас барахаас айна. 

-          Зөв, буруу үйлдлийг сайн ялгана.

-          Гэр бүл аав ээжээсээ хамаарал нь багасаж, бие даасан байдалтай болно.

-          Хувиа хичээх нь багасаж бусдыг анхаарч халамжилна.